रासपुतीन ते पुतीन -पुस्तक परिचय

 रासपुतीन ते पुतीन - 

लेखक-पंकज कालुवाला

आंतरराष्ट्रीय राजकारणातील गतिविधिमध्ये  सामान्य गती असणारी मला यात उत्सुकता निर्माण झाली आहे. गाथा इराणी हे पुस्तक वाचतांना तेलासंबंधी आखाती देश व आंतरराष्ट्रीय देश यांचे राजकारण कसे सतत उतार-चढाचे हे समजले. ग्रंथालयात् रासपुतीन ते पुतीन हे पुस्तक दिसले. यात आतापर्यंत रशियाचे नेतृत्व ज्यांनी केले त्यांच्या कारकीर्दीचा संक्षिप्त आढावा आहे. रशिया एका मोठा भूभाग असलेला प्रदेश इतकीच सामान्य माहिती. रशियाबाबत बरीच माहिती मिळाली, इतर वाचकांसाठी ही माहिती अधिक नसेल पण माझ्यासाठी भरपूर म्हणावी लागेल.

१.रशियात झाररराज्याचे साम्राज्य कायम संकटात होते, कामगारचळवळ महायुद्‌ध अशा अनेक संकटात रासपुतिन सारख्या पाखंडी बाबाचा त्यांनी आधार घेतला? सुरूवात वैयक्तिक कारणांमुळे - मुलाची तब्येत ठीक करणे होते. पण या रासपुतिनने हळहळू सर्व घराणे, इतर लोकांना कट्पुतली केले होते.

२.१९१७ मध्ये रशियन क्रांतीनंतर सोव्हिएट कम्युनिस्ट पर्व सुरु झाले. यात 'बोल्शेिविक' (Majority faction] मेन्शिविक (Minority) हे रशियन डेमोक्रेटिक पार्टीचे भाग समजले.

३.लेनिन व स्टॅलिन यांची वैयक्तिक माहिती समजली. लेनिनचे मार्क्स विचारांनी भारून जाणे,  त्याच्या भावाला विद्यार्थी दशेत सरकार विरोधात कामे केल्याने फाशीची शिक्षा सुनावली होती.

४.स्टॅलिनने सत्तेमध्ये राहण्यासाठी अनेक लोकांचे शिरसंधान केले हे वाचून शिसारी वाटली. पण तरीही तो लोकप्रिय होता?

५.नंतरच्या काळातल्या अध्यक्षांच्या कारकीर्द देखील सत्ता सांभाळण्यात कशा घडत होत्या ते समजले. जवळपास सर्व अध्यक्षांचे लहानपणीचे आयुष्य हलाकीचेच होते. कोणीही फार शिकलेले नव्हते

६.ज्याप्रमाणे  काळ्या पाण्याची शिक्षा ही अत्यंत क्रूर , अमानुष जाणली जाते.त्याप्रमाणे रशियात सायबेरिया सारख्या अत्यंत थंड हवामान असलेल्या शहरात आरोपींना नजरकैद/तडीपार केले जात.जिथे जगणे खुपच कठीण होईल.अनेक जण पळून फ्रान्सला व इतर ठिकाणी जात.

७.पुढे १९९१ ला de-Stallinization करायला अनेक अध्यक्षांनी वेळ दिलाच पण सैन्य ताकदही सर्वांनीच कायम वाढवली.

८.१९९१-सोव्हियट युनियनची पडझड होऊन एक मुक्त व्यापर-संस्था उदयास येऊ घातली. यात पहिले अध्यक्ष होते बोरिस येल्तसिन, पण त्यांच्यावर अनेक भष्ट्राचाराचे आरोप झाले. एकंदरीत मुक्त व्यापार स्वीकारतांना भष्ट्राचाराची कीड रशियाला लागली.

९.२००० पासून आतापर्यंत व्लादिमिर पुतीन हे रशियाचे राष्ट्राध्यक्ष - उपपंतप्रधान - राष्ट्राध्यक्ष आहेत पुतीन हे लहानपणा-पासून हुशार, कराटे चंपियन होते. ते रशियन गुप्तहेर संस्थेत २६ वर्षे कार्यरत होते. पुलिन हे मितभाषीपण अत्यंत खंबीर नेतृत्व म्हणून रशियाच्या सत्तेत वारंवार निवडून आले.अनेक वर्षे सत्तेत राहूनही २०१२ मध्ये घटनाबदल करून ते पुन्हा सत्तेत आले.

पुतीन यांनी आधीच्या काळात  अमेरिकेशी संबंध सुधारलेले होते एडवर्ड स्टोनेडच्या निमित्ताने ते बिघडले आजपर्यंत. आता प्रश्न असा की पुतीननंतर पुढील अध्यक्ष कोण असेल? जो अजूनही उदयास आलेला दिसत नाही...

मांजरसुंबा किल्ला

 प्रजासत्ताक दिनानिमित्त सर्व गड किल्ले गर्दीने भरून जातात.तेव्हा ट्रेक कॅम्पने आदल्या दिवशीच छोटासा मॉर्निंग ट्रेक घेतला...मांजरसुंबा गड!

मी अजूनही हा गड पाहिला नव्हता.पण गोरक्षनाथ गड,डोंगरगणला जातांना उंचावर असलेला हा गड कायम आकर्षित करायचा.गड खुप उंच आहे असे वाटायचे.विशालदादाला जेव्हा सांगितले की पहिल्यांदाच जाणार आहे.तेव्हा तो म्हणाला १० मिनिटांत चढून जाता येते.खरोखर १० मिनिटांत मी गड चढले.उगाच इतके दिवस घालवले असं वाटलं.गडावर गेल्यावर पूर्वेकडे एक मुख्य दरवाजा- कमान आहे .जिचे छत ,भिंती,खिडक्या आकर्षक आहे.सकाळचे ६.४५ वाजले होते.सूर्योदयाचे ते रंग उधळणीचे मोहक आकाश डोळ्यांत साठवत होते.सूर्याची लाल केशरी  चमचमती बिंदी गोजिरी होती.सर्वांनी प्रजासत्ताक दिनाचा पूर्व सूर्योदय तिरंग्यासह फोटो घेत अनुभवला.पुढे आत गेल्यावर एक विस्तीर्ण पठार आहे.तिथेच एक अर्धवट सुरक्षित वास्तू बाकी आहे.समोर पूर्वेलाच  पाण्याचे भव्य टाके आहे.

मांजरसुंबा हा गड- किल्ला १४ व्या शतकात निजामाच्या काळात सलाबत खान नावाच्या सरदाराने बांधला होता.संभाजीनगर त्याकाळच्या देवगिरी?नगरातून शत्रू सैन्यावर लक्ष देण्यासाठी हा उंचावर टेहाळणीसाठी बांधलेला किल्ला होता.याचे मूळ नाव मंजर -ए- सुब्हा  असे होते जे अपभ्रंश होऊन मांजरसुंबा /मांजरसुभा झाले.

या किल्ल्याला अजून एक ओळख आहे ती म्हणजे हत्तीची मोट!

पठाराच्या दुसऱ्या बाजूला एक दुमजली हवा महाल/ बुरूज आहे.त्याला हत्तीची मोट  म्हणतात कारण बुरूजाची खाली तीन पाण्याची टाके आहेत.तसेच तिथे मोट बांधायची सोय आहे.टाक्याकडे खाली जाण्यासाठी पायऱ्यांची सोय आहे.पण नंतरची वाट थोडी अवघड आहे.वेळेअभावी आम्ही बुरूजावरूनच टाके पाहिले.

ट्रेक कॅम्पने ७६ व्या प्रजासत्ताक दिनानिमित्त प्रश्नोत्तरे घेतले.तसेच एका कागदावर स्वतःमध्ये काय बदल करू इच्छितो ज्याने स्वतःचे आणि समाजाचे हित साधले जाईल हे लिहून ही अँक्टिव्हिटी केली.राष्ट्रगीतासह छोट्याशा सुरेख ट्रेकची सांगता केली.

हा फोटो अभ्यासक रोहन गाडेकर यांच्या सौजन्याने देत आहे.

तीळगुळ वड्या

 

निसर्गाची रंगसंगती सुगरणी स्त्रीच्या हाताच्या जादूने जिभेची रसना पूर्ण करते.तिळ खोबरं वाटण्याच्या खमंग स्निगधतेत गाजराची,हरबऱ्याच्या दाण्याची मऊसर चवं रेंगाळत राहते....चांगले भोग म्हणुन बाकी काय भोगीची भाजी खायला मिळते.

बरोबरीने तीळ गुळाची वडी चाखतांना एखादा इलायची एक दाणा बक्षीस जिंकल्यासारखा वाटत राहतो

तीळगुळ वड्या 

दोन वाटी भाजलेल्या तिळाचा जाडसर कुट,एक वाटी भाजलेल्या खोबऱ्याचा कूट,अर्धी वाटी शेंगा दाणे कुट, इलायची पूड, ४०० ग्रॅम गूळ,साजूक तूप.

चार मोठे चमचे साजूक तूप कढईत गरम करायचे.त्यात किसलेला गूळ घालावा.१० मिनिटे उकळी फुटेपर्यंत हलवत राहावा.नंतर त्यात तिळाचा,खोबऱ्याचा,शेंगा दाण्यांचा कूट ,इलायची पावडर टाकावी.काही अख्खे तिळ यात टाकावे.मंद आचेवर परतावे.साधारण १० मिनिटे.नंतर गरम गरमच हाताला/वाटीला  गार पाणी लावून वड्या थापून घ्यायच्या.गरम असतांनाच वड्या कापायच्या.गार झाल्यावर काढायच्या.

तीळगुळ घ्या गोड गोड बोला!!